A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Amuletten / Ketef Hinnom


Amuletten / Ketef Hinnom 

 

 “De HERE zegene u en behoede u.De HERE  doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig,.De HERE verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede” (Num. 6:24-26). 

Zie ook bij Betanie/Hemelvaart

Zoals u wellicht weet is dit de aäronitische  priesterzegen. Het meedelen van deze zegen was een bijzonder privilege van de priesters ( Lev. 9:22).

Aäron hief zijn handen op over het volk en zegende het. En weet u wat nu zo interessant is?

 

 Archeologen hebben ontdekt dat de woorden van deze zegen niet alleen dienst deden in de eredienst, maar ook in het dagelijks leven. De archeoloog Gabriël Barkay ontdekte in 1959 in een serie van negen grotten even ten westen van Jeruzalem twee zilveren plaquetten uit de zevende eeuw vóór Christus, waarop gedeeltelijk de tekst uit Numeri 6 te zien is die ik hier boven heb vermeld.

 

 De plek is bekend geworden als Ketef Hinnom. Het bleken de oudste citaten  uit het Oude Testament te zijn die ooit zijn gevonden. Die grotten waren graven van een begraafplaats op de westelijke helling van  het dal van de zonen van Hinnom.

Dal van de zonen van Hinnom ten zuiden van Jeruzalem. Hier   werden graven gevonden met de tekst uit Numeri in de zevende eeuw voor Christus. Het dal stond slecht bekend. Zie bij Hinnom

Joden uit Jeruzalem werden daar begraven. Behalve die verzilverde plaquetten met de tekst uit Nummeri vond men ook verschillende grafgiften, vazen en sieraden. 

Amuletten In het midden van genoemde plaquetten was een ruimte uitgespaard. Vermoedelijk voor een koord om de strookjes zilver om de hals te kunnen dragen.

U raadt het al:de Joden uit die tijd droegen vermoedelijk de tekst uit Num. 6 als een amulet met zich mee zelfs tot in het graf.

Net als in de wereld rondom Israël speelde de amulet een belangrijke rol in het religieuze leven van Israël. Men geloofde dat zij dienst kon doen als bescherming tegen kwade machten.

In Egypte werden zeer veel amuletten gebruikt. Egypte was het land van de magie. Door magische rituelen werden alle schilderingen op de wanden van de graven tot leven gewekt. In de Bijbel is uitsluitende de Heilige Geest de Levendmaker.

 

Graftekening in het graf vande Egyptenaar  Beni Hasan. De tekening stelt voor een groep Aziatische nomaden uit het ijzertijdperk, waarin veel amuletten gebruikt werden De eerste man op de bovenste rij draagt pijlkoker met pijlen en een boog, de tweede een muziekinstrument en de ezel draagt de blaasbalg voor het vuur in de woestijnavonden. De vrouwen zijn goed gcekleed. Deze nomanden geloofden in de beschermende kracht van voorwerpen die bezield waren door bovennatuurlijke krachten..

Niet automatisch

De zes Hebreeuwse werkwoorden van deze zegenspreuk worden gewoonlijk in de aanvoegende wijs vertaald.’ Zegene’, ‘behoede’ ‘doe lichten’.

Het gaat hier niet om een wens: moge de HERE u zegenen, moge de HERE u  behoede, enz. Het gaat in deze zegen spreuk ook niet om een bewe

ring: de HERE zegent en behoedt u. In de eigen taal van de zegen wordt de soevereiniteit van de God van Israël gerespecteerd. De klemtoon valt op de Godsnaam.

De HERE zegent u. De HERE heft zijn aangezicht over u. Niet de priester, niet een mens is daartoe in staat. Het is  voor 100% Gods werk;

Zo zullen ze mijn naam op Israël leggen (Num 6:27)

 Oud-oosterse context  

 

We moeten niet vergeten dat in het leven van mensen die in het Oude Testament worden beschreven het magisch denken niet afwezig is geweest.

Bijbelse verhalen uit het Oude Testament kunnen we niet lospellen uit de oud-oosterse context. Het volksgeloof in Israël dat door magie  was gekleurd  bleef zich in de tijd van de koningen en profeten vermengen met het geloof in de HERE, JHWH. Daarom was de profetische kritiek altijd zo fel. De amuletten die onlangs gevonden zijn bewijzen, dat die kritiek terecht was. In de aartsvadergeschiedenissen  in het boek Genesis komen we dat magische denken al telkens tegen. Het verschil met de omringende wereld is echter de rol die aan de HERE, aan Jahweh wordt toegekend.  

Liefdesappelen 

 

We kunnen denken aan de liefdesappelen van Lea. Ruben had ze op het veld gevonden (Gen. 30 : 14) en hij had ze gauw naar Lea gebracht. Lea gebruikt ze en ze wordt zwanger. Dat is natuurlijk een magisch gebruik. Toch is het God die Lea hoort, zodat zij zwanger wordt (Gen. 30: 17)!Een amulet met de zegen spreuk van Aäron is vaak ook magisch gebruikt, maar dit was ingebed in een vertrouwen op Jahweh. We kunnen geloof en bijgeloof nooit helemaal scheiden.

Geen magie maar gebed

In 2 Kon.4 wordt verteld dat Elisa tot twee maal toe uitgestrekt op een dode jongen gaan liggen, totdat het leven in hem terugkeert. Maar beslissend is wat voorafgaat: Elisa bad tot de HERE. Het volk was in de tijd van Hizkia gewoon wierook te branden voor het beeld van de koperen slang. Hizkia laat het beeld kapot slaan, want hij vertrouwde op de God van Israël (2 Kon.18:5a). Hizkia moest niets van magie rond Nehustan hebben. Zijn hart was bij de HERE de God van Israël!

In de tijd van Aäron was dit toch wel anders. De priesterzegen werkte niet automatisch via de magie van het woord. Het ging daarin om een opdracht aan Aäron en zijn zonen, waarin het uitspreken van de zegenwoorden  gold als het leggen van de Naam van God  op het volk. Een magische functie van de tekst en zelfs een machtspositie van de priester werd daarbij totaal uitgesloten. De kracht van de .priesterzegen was niet gelegen in de woorden zelf, noch in het ambt van de priesters, maar rustte uitsluitend in de handen van God zelf! Dat is een duidelijk verschil met de functie van de tekst op de gevonden amuletten van Ketef Hinnom.

 

Wat is zegenen?

 

U weet dat aan het einde van elke kerkdienst de predikant de zegen uitspreekt.

Hij heft dan beide handen om hoog en zegt dan :ontvangt nu Gods zegen.

Hij kan dan de zegen uit het Nieuwe Testament uitspreken.

De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de eenheid met de Heilige Geest zij met u allen (NBV, 2 Kor.  13:13).

Tussen haakjes:bij de begroeting aan het begin van de dienst heft hij maar één hand omhoog.

 

Priesterzegen

Aan het einde van elke kerkdienst kan hij ook de zogenoemde  priesterzegen uit het Oude Testament uitspreken. Die vinden we in Numeri 6 :24-26:

Moge de HEER u zegenen en u beschermen. Moge de HEER het licht van zijn gelaat over u doen schijnen en u genadig zijn. Moge de HEER u zijn gelaat toewenden en u vrede geven(NBV). De nieuwe vertaling van 1951(is dus de oude!) zegt het zo De HERE  zegene en behoede u.  De HERE doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genade. De HERE  verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede. De belangrijkste veranderingen in de tekst van de NBV zijn dus: HERE is HEER geworden, behoeden beschermen, aangezicht gelaat en aangezicht verheffen is geworden het gelaat toewenden.

 

 

 

Aangezicht verheffen

 

 

In het Hebreeuwse taaleigen is je aangezicht verheffen: iemand aankijken, oogcontact zoeken en je aangezicht laten vallen is je blik van iemand afwenden. 

Bij het begin van het Nieuwjaar mogen we dus belijden De Heer moge u zegenen  en Hij moge u beschermen De Heer moge het licht van zijn gelaat over u doen schijnen en zij u genadig.  De Heer moge zijn gelaat naar u toewenden en u vrede geven

Wij zijn gezegend als God ons shalom, vrede  geeft. Vaak denken wij dat wij gezegende mensen zijn als we voorspoed hebben, gezond en gelukkig zijn.

 

 

Viervoudige Shalom

 

 

In het O. T. wordt Gods zegen samengevat in het woordje 'shalom'. Shalom heeft als grondbetekenis heelheid. Het veronderstelt heelheid in je relatie met God, heelheid in de relatie met de ander, met jezelf en de rest van de schepping.

We noemen dit wel de viervoudige shalom. Jezus is onze Shalom.

Deze viervoudige shalom, deze zegen bereikt ons via Abraham. In jou, Abraham, zullen alle volken der aarde gezegend worden lezen we in Genesis.

In de Bijbel gaat deze zegen verder via Israël en via de grote zoon van Israël Jezus Christus.

Gods zegen loop via deze lijn. Als wij elkaar een gezegend Nieuwjaar toewensen, houdt dit dus in dat wij de ander toewensen dat hij in heelheid leeft met zichzelf, met de ander met de schepping en vooral met God.

Vaststaat dat alle zegen van Boven komt.

 

 

Gespreide vingers

 

 

Als teken daarvan wordt de zegen in de kerkdienst door de dominee doorgegeven met gespreide vingers. Maar nu kunnen wij óók zegenen, zoals Mozes de farao zegende.

Die zegen doorgeven en laten zien.

 

 

Goed spreken

 

 

Voor het woord zegenen wordt het Griekse woord eulogein gebruikt, dat betekent goed spreken over. Iemand zegenen is dus het goede spreken over iemand. Zo kan dit woord 'zegenen' ook gaan betekenen loven, prijzen, het goede spreken over God.

 

 

Geroepen om te zegenen 

 

 

In de psalmen lezen we Zegen, mijn ziel, Gods grote naam. Ook de mens kan zijn Schepper zegenen!

Wij zijn geroepen om te zegenen. Dat is niet zo gemakkelijk.

Het moet geen maniertje worden, maar een manier van leven.  In sommige kringen doet men aan gebedsgenezing met handoplegging en allerlei rituelen.

 

 

Geen magie maar, levenshouding!

 

 

Als dat vooral tijdens massasamenkomsten gebeurt, lijkt dat op de magische praktijken van de oude Egyptenaren.

Die wilden door allerlei toverspreuken  en mysterieuze rituelen de wereld van het bovennatuurlijke beïnvloeden. Het was allemaal magie wat de klok sloeg.

Ook in andere christelijke kringen dreigt het gevaar van magie als allerlei voorwerpen gezegend worden met de wijwaterkwast, met water dat eerst door de priester gewijd is.

Zelfs auto's worden soms gezegend.  Ook wapens werden gezegend.

Bepaalde handelingen en woorden moeten dan automatisch effect sorteren. Maar dat is allemaal bijgeloof.

Wij kunnen wel allemaal het zegenen leren. Het komt je niet aanwaaien.  Het is geen truck. Het is een levenshouding die je met veel vallen en opstaan je eigen moet maken. Daarover schrijft Petrus:Leef met elkaar mee, heb elkaar lief als broeders en zusters, wees barmhartig en bereid de minste te zijn en als u wordt uitgescholden scheld dan niet terug maar zegen juist.

 

Zo kunnen we elkaar tot zegen zijn. Ga je vrouw eens zegenen en je kinderen en je buren.

Zegenen is een levenshouding, die schaars is geworden. De ander zegenen begint door eerst naar hem te luisteren. Hem niet in de rede te vallen. Je begint de ander te zegenen door hem te laten uitpraten en hem niet direct op te zadelen met jouw ervaringen en opvattingen.

We moeten niet slechts mensen zegenen, die wij aardig vinden. Jezus heeft gezegd: Zegent wie u vervloeken.

 

Nieuwe ontwikkelingen

 

 

 Er is de laatste jaren een grote belangstelling voor het gebruik van de zegen door de vernieuwing van de spiritualiteit en de huidige belangstelling voor rituelen.In het bevrijdingspastoraat en charismatische kringen is er vandaag ook  veel aandacht voor de werking van de zegen.

 Huiszegen

 In sommige Afrikaanse landen is er ook belangstelling voor de huiszegen. Wil men daarmee de woning vrijwaren van geesten en demonen? In de protestantse traditie worden nooit objecten gezegend. Bij het zegenen van objecten zijn we terecht bang voor magische voorstellingen. De Israëlieten gebruikten al in de 8 eeuw  voor Christus amuletten met de priesterzegen van Aäron. Het ritueel van de zegen wordt binnen en buiten de eredienst steeds meer gepraktiseerd. In het nieuwe Dienstboek krijgt de kerkdienst steeds meer het karakter van viering, terwijl het aspect van onderwijzing geringer is geworden. De katholieke vorm is dominant geworden. De sacramentalia worden herontdekt. Dit is een term uit de katholieke traditie en duidt op de veelheid van zegen-handelingen. Die hebben betrekking op het zegenen van personen en het zegenen van zaken. Naast de katholisering is er een grote groei van allerlei rituelen, de ritualisering van het geloof. Er is ook grote aandacht gekomen voor interreligieuze symbolen, die van jodendom, christendom en islam. Daarnaast staan symbolen als ‘licht’ en ‘stilte’ centraal. De Hervormers stonden zeer afwijzend tegenover deze rituele wildgroei. 

Oude Testament 

 

De verschillende vormen van het Hebreeuwse werkwoord ‘zegenen’ laten een breed spectrum van betekenissen zien. Genade, vrede, leven. Maar het verbindende element in al deze betekenissen is de vriendelijke toewending van de zegenende tot de ander. Zie bijvoor beeld  Num. 6 waar sprake is  van het  verheffen en doen door God van zijn aangezicht. Wat gebeurt er als God ons zegent? Dan ontvangen wij sjalom.  Dan kijkt God naar ons met ogen die stralen van vriendelijkheid. In oud-oosterse context is er ook sprake van zegen, maar dan gaat het vooral om magische spreuken.

God enige Zegenaar

Heel de religieuze wereld in de tijd van het Oude Testament was trouwens doortrokken van het magische denken. Het door magie gekleurde volksgeloof in Israël vermengde zich vaak met het geloof in Jahweh. Maar gezegend worden en gezegend zijn, houdt altijd in dat God erkend wordt als de Zegenaar. In het Nieuwe Testament worden heil en zegen nauw verbonden met de persoon en het werk van Christus.