A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Magie in Egypte


(zie ook Magie in Bijbel) 

 

 

 In het Rijksmuseum voor oudheden te Leiden is er tot  13 maart 2011 een boeiende tentoonstelling over Egyptische magie. Zie ook de catalogus van Dr. Maarten Raven, Walburgpers Zutphen.

Ik hoop later nog wat foto’s toe te voegen als ik in Leiden geweest ben.

Wat is magie?

Magie is het tegenovergestelde van een gelovige levenshouding.

De gelovige voelt zich diep afhankelijk. De priester die magie bedrijft claimt echter goddelijke kracht.Héél het leven en de samenleving in het oude Egypte werd beheerst door de magie.

Zonder kennis van de betekenis van  de magie begrijpen we helemaal niets van de afbeeldingen en beelden van de koningsgraven.  

 

Egyptische goden. De laatste god in dit rijtje is Isis. Zij heeft door haar opwekkingskracht Osiris tot leven geroepen. Helaas verscheen hij als mummie. De Jakhals god zwerft 'snachts over de graven en hij leidt iemand naar Isis.

 

 

Het laatste oordeel. Het hart van iemand wordt op de weegschaal gewogen. Is het te licht bevonden, dan wordt het slachtoffer verslonden door het monster dan bij de weegschaal rustig zit te wachten. Ook hier speelt de magie weer een hoofdrol. Als de beklaagde maar telkens ontkent, wordt hij vrijgesproken. Ik heb niet gestolen, ik heb niet vermoord enz. enz.Die woorden hebben geldingskracht in het oordeel. Osiris de god van de onderwereld met de dubbele kroon van de beide landen, Opper en NederEypte geeft het oordeel en Thot de schrijver houdt helemaal links de administratie bij. Deze voorstellingen zijn een echo op Gods openbaring. God heeft zich geopenbaard, maar de mens heeft die 'geperverteerd' de levende God vervangen door een  verganelijk mens of van een kruipend beest  of vogel(Rom 1:21)

  

 

 

Een Egyptische magier die zijn toverstaf in een slang verandert. Gods openbaring past zich aan aan de belevingswereld van Israel in die tijd. De herderstaf van Mozes verslindt de staven van de tovenaars. De staf van de profeet is sterker dan de staf van Egypte, de staf van Gods Woord sterker dan de magie.

 

 

De slang speelde een belangrijke rol in Egyptische magie, Dit dier stroopt om de zoveel jaar haar huid af en leeft weer gewoon verder. Hij is beeld van het eeuwige leven. Maar voor Israel was de slang een orakeldier, symbool van  Egypte, teken van satan.Het beekld is dus dubbelzinnig.

 

Anchtekens 

 

 

Het levensteken. De naam kom je ook weer tegen in de bekende naam Toet-anch-amon= beeld- levend -vvn Amon= de god van Thebe .

Koptische christenen beweren dat het beeld van het kruis afkomstig van van het anchteken.

 

 

Vaak zie je een beeld van de koning met aan beide zijden twee godengestalten.. Ze hebben ieder een kruik  en uit die kruik gieten ze water over hem heen. Het is de dag van zijn troonsbestijging. Maar als je goed kijkt, zie je dat het geen watergolfjes zijn, maar levenstekens, anch-tekens. De schijnbare reiniging is geen reiniging maar begiftiging met levenskracht. De farao moet opgeladen worden met leven, om zijn taak als koning te kunnen uitvoeren 

 

Ongedifferentieerd denken 

 

 

 

 

De kop van de cobraslang op het voorhoofd van de farao, was niet alleen maar een beeld, nee, het was inderdaad ook een cobra die de Farao beschermde

 

Er was voor de Egyptenaar geen principieel onderscheid tussen de voorstelling van iets en de werkelijkheid zelf , tussen beeld en afbeelding, tussen wens en vervulling, tussen woord en daad.

 

Ongedifferentieerd denken

 

De magie was een uitvloeisel van (wat we met een geleerd woord noemen)  het ongedifferentieerde denken’ .  Een denken waarbij men geen verschil maakte tussen beeld ,woord en wens aan de ene kant en de werkelijkheid waarheen dat beeld, woord of die wens naar verwezen, aan de andere kant. Deze manier van denken, die wij ons niet kunnen voorstellen vind je ook terug in de vereenzelviging van adem en geest, begraafplaats en onderwereld. De onderwereld wás de begraafplaats. Wij zeggen trouwens ook:hij blies de laatste adem uit! 

 

 

Kolossale beelden van de farao waakten bij de grens met Soedan

 

Beeld vertegenwoordigt iets of iemand

 

 

 Schitterend vind ik de tientallen meters hoge afbeeldingen van de Farao bij Aboe Simbel, op de grens tussen Egypte en de Soedan.

 Die beeldhouwwerken beelden de Farao niet  af, maar ze zijn een representatie van de Farao. De Farao is in die beelden daar zelf aanwezig om de landsgrenzen te bewaken.De Farao is altijd afgebeeld met een cobra op zijn hoofd.

Dat is geen versiering alleen, nee die cobra waakt voor hem.Op graven tref je overal  de letter ‘f’’ aan. In het hiëroglyfenschrift  wordt een ‘f ‘ afgebeeld als een slangetje met hoorntjes op de kop. Dat wil zeggen:  Pas op, dief, je kunt gebeten worden! Daarom werden die tekens doorgesneden. Dan konden ze geen kwaad meer doen. Ook dat is magie. 

 

Magie =levenwekkende kracht 

 

 

De jachtvelden, gebruiksvoorwerpen en slaven die zijn afgebeeld in de graftombes kunnen door de magische spreuken van de priesters in het hiernamaals tot leven gewekt worden.

 Men maakte ook eerst beeldjes van nationale vijanden. Daarna sloeg men ze stuk.

Men meende de vijand zelf   op die manier vernietigd te hebben. Zo zijn ook de ogen van vele afgebeelde heiligen  in de kerkjes  van Cappadocië doorgestoken. Dan waren ze blind, dacht men.Een woord is niet alleen maar een woord.

 Het heeft kracht als het op een bepaalde wijze wordt uitgesproken.Van een magiër wordt gezegd: hij gebiedt en het staat er, hij spreekt en het is er.Hij eigent zich daardoor goddelijke kracht toe.De magiër denkt dat hij kan wat God alleen kan. Het is alles magie wat de klok slaat 

 

Amuletten

 

 

 

 

 Dat gold ook voor amuletten.  Een spreuk heeft alleen maar kracht op het moment dat je die spreuk uitspreekt, maar een amulet draag je altijd bij je. Geliefd was een amulet met het zogenoemde  anchteken.

Het anchteken is het teken van leven, van welzijn. Als je een amulet met het anchteken bij je droeg had je een goede levensverzekering.Ook in de tempelcultus waren alle riten  magische handelingen.Liturgische teksten waren magische formules.

Door ze herhaaldelijk te reciteren, riep men een nieuwe werkelijkheid te voorschijn.Zelfs in Israël werden amuletten gebruikt. In Ketef Hinnom  bij Jeruzalem zijn amuletten gevonden met de priesterzegen! 

 

Egyptische invloed in Israël “

 

 

 

De HERE zegene u en behoede uDe HERE  doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig,.De HERE verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede” (Num. 6:24-26). Zoals u wellicht weet is dit de aäronitische  priesterzegen. Het meedelen van deze zegen was een bijzonder privilege van de priesters ( Lev. 9:22). Aäron hief zijn handen op over het volk en zegende het.

En weet u wat nu zo interessant is? Archeologen hebben ontdekt dat de woorden van deze zegen niet alleen dienst deden in de eredienst, maar ook in het dagelijks leven.

De archeoloog Gabriël Barkay ontdekte in 1959 in een serie van negen grotten even ten westen van Jeruzalem twee zilveren plaquetten uit de zevende eeuw vóór Christus, waarop gedeeltelijk de tekst uit Numeri 6 te zien is die ik hier boven heb vermeld. De plek is bekend geworden als  

 

 

Ketef Hinnom.

 

Het bleken de oudste citaten  uit het Oude Testament te zijn die ooit zijn gevonden. Die grotten waren graven van een begraafplaats op de westelijke helling van  het dal van de zonen van Hinnom. Joden uit Jeruzalem werden daar begraven. Behalve die verzilverde plaquetten met de tekst uit Nummeri vond men ook verschillende grafgiften, vazen en sieraden.  

 

Priesterzegen als amulet

 

 In het midden van genoemde plaquetten was een ruimte uitgespaard. Vermoedelijk voor een koord om de strookjes zilver om de hals te kunnen dragen.

 

 

 

Amulet met priesterzegen

 

 

U raadt het al:de Joden uit die tijd droegen vermoedelijk de tekst uit Num. 6 als een amulet met zich mee zelfs tot in het graf. Net als in de wereld rondom Israël speelde de amulet een belangrijke rol in het religieuze leven van Israël. Men geloofde dat zij dienst kon doen als bescherming tegen kwade machten. In de tijd van Aäron was dit toch wel anders. De priesterzegen werkte niet automatisch via de magie van het woord.

Het ging daarin om een opdracht aan Aäron en zijn zonen, waarin het uitspreken van de zegenwoorden  gold als het leggen van de Naam van God  op het volk.  

 

Geen automatisme 

 

Een magische functie van de tekst en zelfs een machtspositie van de priester werd daarbij totaal uitgesloten.

De kracht van de .priesterzegen was niet gelegen in de woorden zelf, noch in het ambt van de priesters, maar rustte uitsluitend in de handen van God zelf! Dat is een duidelijk verschil met de functie van de tekst op de gevonden amuletten van Ketef Hinnom.

Daar wordt de zegenende functie waarschijnlijk aan de geschreven woorden zelf toegekend. Dat was dus een magisch bijgeloof.

Wanneer kun je nu zeggen dat iemand een gezegend mens is? Als alles hem voor de wind gaat?

Als hem de handen opgelegd worden?

Als zijn have en goed met de wijwaterkwast wordt besprenkeld?

Nee, zeker niet. Als hij in een totale overgave aan Gods genade wil leven door Jezus Christus dan is hij een gezegend mens.

Dan doet de HERE God zijn aangezicht over hem lichten, dan verheft de HERE zijn aangezicht over hem en dan geeft Hij hem vrede!