Herodes (C)Antipas

De Herodes in Jezus dagen!

Herodes Antipas werd tetrarch (viervorst) over Galilea en Perea. Hij was dus geen koning over heel Palestina zoals zijn vader was geweest.

Hier is onlangs de marmeren vloer opgegraven van het paleis  van Herodes Antipas in Tiberias.Toch woonde hij hier slechts af en toe. Hij woonde liever in de moderne stad Caesarea Maritima waar hij een amfitheater en een hippodroom kon bezoeken of in zijn zeer  luxueus paleis in de palmstad Jericho met zijn riante zwembaden.

Hier lag het schitterende paleis van Herodes. Het bevond zich in de oase van Jericho en niet zo ver van Machaerus waar Johannes de Doper was gevangen gezet en daarna gedood. De grote verjaardagspartij waarover we in de bijbel lezen, zal hier hebben plaats gevonden. De soldaten van Herodes hoefden  hier pas enkele uren met het hoofd van Johannes in de hitte te lopen.

De eenzame woestenij bij Machaerus aan de oostkant van de Dode Zee

Luchtfoto van de Jordaan. We kijken in zuidelijke richting.Op de foto helemaal links boven aan lag Machaerus.

Tiberias is nu een moderne stad. Hier stond het ,paleis van Herodes Antipas. Het was de hoofdstad van Galilea. De joden en ook Jezus hebben de stad altijd vermeden, omdat ze een heidense, Griekse signatuur had. 

Herodes Antipas was de Herodes met wie Jezus tijdens zijn openbare optreden  te maken had.(4voor Chr. – 37 na Chr)

Hij wordt in het NT alleen maar Herodes genoemd. In Judea was aanvankelijk Archelaüs benoemd als  tetrarch (viervorst), maar hij was erg wreed en hardvochtig, zoals Jozef na zijn terugkeer uit Egypte al gauw bemerkt had.(Matt. 2: 22).

Dat was ook de reden dat hij na enkele jaren door de keizer van Rome werd terug geroepen en verbannen.

Pontius Pilatus

In Caesarea aan de Zee trof ik een zuil aan waarin de naam van keizer Tiberius als die van Pontius Pilatus  stond gebeiteld. De namen staan in de  vierde naanmval  ...ontium Pilatum en Tiberium Caesarea was de residentie van Pontius Pilatus!

Sinds die tijd werden Judea en Samaria geregeerd door Romeinse stadhouders.

De bekendste is natuurlijk Pontius Pilatus geweest, een vertrouweling  van de keizer.Eerst  werd zo’n stadhouder een prefect genoemd  en later een procurator Deze resideerde gewoonlijk in het praetorium in Caesarea  Maritima.

De vader van Herodes Antipas , Herodes de Grote,  was koning over héél Palestina geweest.Maar Herodes Antipas kreeg van keizer Augustus slechts Galilea en Perea  toegewezen.

Over Judea had hij niets te zeggen. Daar was immers Pontius Pilatus stadhouder (procurator).Nu kunnen we ook begrijpen dat Pilatus  Jezus naar Herodes zond toen hij hoorde dat Jezus uit Galilea kwam

Herodes en Johannes de Doper

Herodes Antipas was gehuwd met  de dochter van Aretas, een Arabische koning uit Petra(zie daar).  

Hij verliet deze vrouw en ging samen wonen met Herodias de vrouw van zijn broer Filippus.

Johannes de Doper had hem daarover aangesproken (Marcus 6: 18)en waarschijnlijk mede op aandringen van Herodias had Herodes toen Johannes de Doper gevangen laten zetten  in de burcht Machaerus ten oosten van de Dode Zee.

 (zie daar).De Farizeeën zullen daar ook de hand in gehad hebben, want  ze kwamen indertijd naar Johannes toe met een speciale bedoeling (Joh 1: 19-28) en Jezus heeft hen later ook aangesproken als spionnen (Luc.13:21)Vreemd genoeg bezocht Herodes hem herhaaldelijk in de gevangenis en mocht hij hem graag horen (Marc 6:20) Herodes gaf ook aan de leerlingen van Johannes de Doper toestemming om hem in de gevangenis te bezoeken.

Salome striptease

Op zijn verjaardag organiseerde hij eens een schitterend feest en hield de dochter van Herodias (Salome) een striptease show waarover Herodes zeer enthousiast was.

Ik vermoed dat dit feest  georganiseerd werd in het schitterende en luxueuze paleis van Herodes in Jericho, dat onlangs is opgegraven.

Machaerus

Machaerus, waar Johannes de Doper in een van de donkere holen van het gebergte werd opgesloten, lag niet zover van Jericho vandaan.

In een paar uur tijd kon het hoofd van Johannes  naar  dit paleis in Jericho gebracht worden, wat zeker niet mogelijk zou zijn geweest  als Herodes zijn verjaardagsfeestje in zijn paleis in  Caesarea of Tiberias had   georganiseerd.

Hier lag Machaerus, waar Johannes de Doper  gevangen zat, Hier  bezocht Herodes hem af en toe. Hij mocht hem wel.Enkele kilometers naar het noorden, bij Jericho, bevond zich het fraaie paleis van Herodes, waar hij zo goed als zeker zijn vcrjaardag vierde en Salome met haar dansen de feestvierders vermaakte.Hier mocht Johannes wel zijn leerlingen ontvangen.Hij zat daar in een donker  hol van dit gebergte gevangen.Daar liet hij  via zijn  leerlingen Jezus vragen “Bent u nou degene die komen zou, of moeten we een ander verwachten? (Matt. 11: 2)

Het meisje zal op genoemd feest toen ongeveer 14 jaar geweest zijn.“Vraag wat je maar wilt, je zult het krijgen” zei Herodes.

Daarop vroeg zij – aangestookt door  haar moeder Herodias  het hoofd van Johannes de Doper. Johannes   werd daarop onthoofd en zijn hoofd  werd even later op een zilveren schaal in de feestzaal gebracht.

Toen Jezus  van deze gruwelijke daad van Herodes en Herodias hoorde, week hij per boot uit naar een afgelegen plaats waar Hij alleen kon zijn voor een intense rouwverwerking(Matt.14:13).

Deze verschrikkelijke moord van zijn achterneef greep hem bijzonder aan.

Ook de bewoners van Galilea waren woedend.Het verzet tegen Herodes Antipas werd na de dood van Johannes de Doper steeds sterker.

De mensen van Galilea zagen in Jezus een krachtfiguur die hen van Herodes zou kunnen bevrijden.

Ik heb wel eens gedacht; wat is er van Salome  geworden? Dat kunnen we lezen bij Flavius Josefus.

Twee jaar na het dansfeest trouwde ze met haar oudoom Filippus. Ze was toen ongeveer 15 -16 jaar oud.Het huwelijk  bleef kinderloos. Na de dood van Filippus  trouwde ze met de zoon van Herodias’broer, haar moeder werd dus haar tante.Uit haar tweede huwelijk kreeg Salome drie kinderen.Salome is ruim 40 jaar geworden.

Ik vertel dit als voorbeeld dat de Herodessen vaak met familieleden trouwden.

Ontmoeting  tussen Jezus en Herodes

Herodes Antipas is de enige Herodes die Jezus heeft ontmoet.(Luc. 23:8-12).

Hij had vaak over Jezus gehoord. Natuurlijk allereerst van zijn jeugdvriend Menaën, die christen was geworden en die we later aantreffen in Antiochië (Hand. 13 : 1)

Vervolgens zal hij  fantastische verhalen gehoord hebben van Johanna, de vrouw van zijn rentmeester die aan het hof van Herodes verkeerde.

En Johanna was  één van de volgelingen van Jezus geworden en een  vriendin van Maria Magdalena (Luc.8:3) Tenslotte was er een  golf van geruchten over die bijzondere Jezus door het Galilese land gegaan. Herodes zou  zo graag Jezus wel eens willen zien. En die kans kreeg hij.

Toen Herodes zich met het oog op het komende paasfeest in Jeruzalem  logeerde,  zond Pilatus Jezus naar hem toe.

Niet omdat hij dacht  op die manier van Jezus af  te komen, want Pilatus wist drommels goed dat iemand niet kon terechtstaan in  het land  waarvan hij onderdaan was, maar uitsluitend in het gebied waar hij een misdrijf begaan had.

Zo waren de Romeinse wetten. Als een Galileer in Judea zich schuldig maakte, werd hij in Judea berecht buiten de Galilese  viervorst om.

De  soldaten van Herodes  hebben toen daar Jezus wel  bespottelijk gemaakt door hem een wit kleed aan te trekken (toga candida)

Dat hadden ze in Rome ook gezien, Mensen die dongen naar een hoog ambt in de regering hadden een mooi wit (=candidus) kleed aangetrokken.

Van het woord ‘çandidus’ komt ons woord kandidaat. Ze vonden het erg geestig om te doen alsof Jezus een ‘kandidaat voor het koningschap was. Pilatus zal er hartelijk om gelachen hebben. Jezus heeft niets gezegd tegen Herodes.Hij wist dat Herodes van hem een wondertje of een kunstje wilde zien.

Jezus noemt Herodes een vos

Op zekere dag komen  enige Farizeeën naar Jezus toe en zeggen:Maak dat u wegkomt, want Herodes wil u doden (Luc. 13 : 31).

 Dat zal wel niet de bedoeling van Herodes geweest zijn, maar een list van de schriftgeleerden om Jezus weg te lokken.

In zijn antwoord aan de Farizeeën  gebruikt Hij een woord, dat ons als scheldwoord voorkomt.
Jezus typeert Herodes Aantipas  als een vos:”Zeg tegen die vos”.
Voor ons is een vos een toonbeeld van slimheid. In de antieke wereld was een vos   vooral een beeld van kwaardigheid.

Jezus tekent Herodes Aantipas dus als een slim en kwaadaardig mens.

Het valt mij op dat Jezus in dit antwoord ook al verwijst naar zijn opstanding!